Armia Europejska

Strategiczne bezpieczeństwo militarne Unii Europejskiej

Porządek międzynarodowy znajduje się w okresie głębokiej rekonstrukcji jego funkcjonowania. Bezpośrednim następstwem zmian w dotychczasowym ładzie międzynarodowym jest określenie nowej roli Unii Europejskiej w zmieniającym się środowisku uwarunkowań globalnych i narastających konkurencyjnych interesów państw, niepaństwowych aktorów oraz organizacji międzynarodowych. Aktywny udział w nim UE uzależniony będzie od realizacji konkretnych działań skierowanych na rozwój i użycie do tego celu instrumentów operacyjnych, jakimi są polityka bezpieczeństwa i obrony.
Kwestia utworzenia europejskich związków militarnych, tzw. armii europejskiej, w dzisiejszej geopolitycznej i geostrategicznej rzeczywistości współczesnego świata była od dawna (szczególnie od lat 50. ub. w.) szeroko dyskutowana nie tylko w kręgach polityczno-decyzyjnych państw członkowskich WE/UE,  ale i cywilno-wojskowych oraz publicystycznych. Sprawa poruszana jest również na poziomie analiz eksperckich, zajmujących się całościowym wymiarem kreowania polityki bezpieczeństwa i wspólnej europejskiej obrony regionalnej i w wymiarze globalnym. Przy analizie tego zjawiska używa się zamiennie różnych konstrukcji pojęciowych, takich jak: „Armia Europejska, „Europejska Armia”, „Armia Europejczyków”, „Unia Obronna”, „Unia Bezpieczeństwa”, „Autonomia UE”, „Suwerenność UE”, „Europejski filar NATO” czy też „Europejskie Siły Obronne”, „Europejskie Siły Szybkiego Reagowania”, „Europejski Korpus Obronny”, „Brygada UE”, „Armia Pooling i Sharing” czy „Legia Europejska”. Przewodniczący KE J.-C. Juncker, wskazywał już w 2015 i 2016 roku i powtórzył tę propozycję w kwietniu 2019 roku, że konieczne jest nowe podejście w sprawie Europejskiej Współpracy Obronnej zmierzające do powołania Armii Europejskiej. Opowiedział się wówczas za wspólną armią europejską jako środkiem służącym do zwiększenia pozycji UE na arenie międzynarodowej, a także wymierzonym przeciwko neoimperialnej i rewizjonistycznej polityce Rosji. Pod względem militarnym taka armia miała być zdolna do obrony Europy niezależnie od Stanów Zjednoczonych.
Prezentowana monografia zajmuje się analizą możliwości budowy takiego „instrumentu oddziaływania”, jakim powinien być rozwój strategicznej autonomii militarnego bezpieczeństwa UE w jej stosunkach zewnętrznych. Ten aspekt polityki obronnej Unii winien stać się jednocześnie zasadniczym czynnikiem zbalansowania obniżającej się przewagi cywilizacyjnej i wojskowej tzw. Zachodu wobec pojawiających się nowych potęg na arenie międzynarodowej współczesnego świata. Tematyka zaistnienia militarnego UE w stosunkach międzynarodowych i sfinalizowania tego procesu w docelowej formie utworzenia armii europejskiej jest kluczowym problemem badawczym niniejszej pracy.

Jednostronne wiązanie się Polski w jej polityce bezpieczeństwa i obrony z państwem, które realizuje politykę skierowaną przede wszystkim na zaspokajanie i realizację wyłącznie własnych interesów, jest krótkowzrocznym ograniczaniem manewru politycznego i potwierdzeniem niewielkich kompetencji strategicznych. W obecnie występującej sytuacji zagrożeń prowadzenie takiej polityki jest nieodpowiedzialne i może przynieść, w sytuacji rewizji kursu polityki amerykańskiego sojusznika, nieobliczalne skutki dla polskiego bezpieczeństwa. Jako europejskie państwo kontynentalne Polska potrzebuje sojuszników euroatlantyckich i tworzenia sieci bezpiecznych powiązań międzynarodowych w Europie, a nie tylko dryfowania na niepewnych wodach peryferii mocarstwa amerykańskiego. Polska staje się powoli zależnym dominium interesów Stanów Zjednoczonych w Europie, stojąc na strategicznym rozdrożu na kontynencie europejskim, prezentuje się dla innych państw UE jako partner z podzieloną wizją własnych i europejskich interesów bezpieczeństwa. Polska nie powinna obawiać się partycypacji w budowie bezpieczeństwa europejskiego jako trzeciego, po stosunkach w ramach NATO, ich dwustronnego rozwoju z USA, jako ściśle powiązanych ze sobą filarów swojego bezpieczeństwa. Osłabienie UE będzie prowadzić nieuchronnie do podważenia roli samego Sojuszu, zasadniczego filaru bezpieczeństwa państwa polskiego. Do tego Polska jako „państwo frontowe” UE i NATO nie może dopuścić. Utworzenie wspólnych europejskich związków zbrojnych powinno być dodatkową polisą ubezpieczeniową dla Polski w sytuacji środowiska międzynarodowego, na które nasz kraj ma mały albo ograniczony wpływ.

prof. SGH dr hab. Krzysztof Miszczak